Aanbestedingen & het kartelverbod

Een aanbesteding is een uitnodiging van een opdrachtgever aan ten minste twee bedrijven om een offerte in te dienen voor de uitvoering van één of meer opdrachten. Het kan hierbij gaan om het leveren van goederen of het verrichten van diensten. De aanbesteding kan openbaar zijn maar bedrijven kunnen ook onderhands worden gevraagd om een offerte in te dienen.

Bid rigging (offertevervalsing) betekent dat twee of meer bedrijven die meedoen aan een aanbesteding hun offertes op elkaar afstemmen. Dit heeft tot gevolg dat er minder concurrentie is in de aanbesteding. De opdrachtgever betaalt daardoor uiteindelijk een hogere prijs en/of krijgt een slechtere kwaliteit geboden. Bid-rigging is een van type (hardcore) afspraken die altijd in strijd zijn met het kartelverbod van de Landsverordening inzake concurrentie.

De meest voorkomende vormen van bid-rigging zijn: biedonderdrukking, overbieding en rotatiesystemen / marktverdelingen.

1. Biedonderdrukking: bedrijven die normaal gesproken zouden inschrijven op een aanbesteding, spreken af dat zij geen offerte uitbrengen of dat zij hun bod zullen intrekken, zodat een ander van succes is verzekerd. Een voorbeeld: “een opslagbedrijf belt naar twee bouwbedrijven voor een offerte voor de bouw van een nieuwe loods. De directeuren van de twee bouwbedrijven bellen elkaar op en spreken achter de rug van de klant om dat slechts één van de twee bouwbedrijven een offerte zal indienen. Dit is bid rigging en in strijd met het kartelverbod.”
2. Overbieding: bedrijven bieden bewust een offerte met een hogere prijs aan dan het bedrijf die de opdracht “mag winnen”. Een andere manier is om de voorwaarden van de offerte zo onaantrekkelijk te maken voor de opdrachtgever dat het bedrijf zeker niet zal winnen. Een voorbeeld: “een producent van kantoorartikelen krijgt een appje van een concurrent die ook meedoet aan een aanbesteding door de overheid: ‘Wij bieden prijs X, willen jullie hierboven gaan zitten? Dan zijn jullie de volgende keer weer aan de beurt’. Dit is bid rigging en in strijd met het kartelverbod.”
3. Rotatiesystemen of marktverdelingen: bedrijven spreken met elkaar af wie er aan de beurt is om deze keer de opdracht te winnen. Ook kan het zijn dat bedrijven de markt onderling hebben verdeeld, bijvoorbeeld op basis van de verdeling van gebieden. Een voorbeeld: “twee grote tourbusbedrijven spreken af dat het ene bedrijf alleen zal inschrijven op aanbestedingen in het westelijke deel van Curaçao, en de andere alleen op aanbestedingen in het oostelijke deel van Curaçao. Dit is bid rigging en in strijd met het kartelverbod.”

Veel aanbestedingen vinden plaats binnen de overheid. Als er bid-rigging plaatsvindt bij een aanbesteding door de overheid, dan wordt iedere inwoner van Curaçao daardoor benadeeld. Zij betalen immers de rekening van de duurdere offertes via de belastingen.

Wanneer mag ik een combinatieovereenkomst sluiten?
Een combinatieovereenkomst is een mondelinge of schriftelijke overeenkomst tussen twee of meer van elkaar onafhankelijke bedrijven waarin zij (i) afspreken samen op een bepaalde aanbesteding in te schrijven en (ii) de gezamenlijke uitvoering van de opdracht regelen.

Als een bedrijf niet in staat is om zelfstandig de opdracht uit te voeren, bijvoorbeeld vanwege onvoldoende capaciteit of omdat bepaalde expertise ontbreekt, dan is het toegelaten om dit te doen samen met een andere potentiële deelnemer aan de aanbesteding. Kan een bedrijf de opdracht wél zelfstandig uitvoeren, dan is het in beginsel verboden om samen met een concurrerend bedrijf een offerte in te dienen.

Een uitzondering hierop is als de voordelen van de samenwerking voor de opdrachtgever van de aanbesteding opwegen tegen de nadelen van de concurrentiebeperking. In dit soort situaties is het verstandig om een specialist te raadplegen of contact op te nemen met de FTAC. Mogelijk kan een ontheffing van het kartelverbod worden aangevraagd. Zie onderstaande flowchart over combinatieovereenkomsten.